PanOptyka nr 24
5 listopada 2013 r.

PAŹDZIERNIK POD ZNAKIEM...

Polskie władze do tej pory nie zareagowały w widoczny sposób na doniesienia o masowej inwigilacji prowadzonej przez amerykański wywiad. Nie zamierzamy jednak dopuścić do tego, by temat po prostu umarł: wraz z Helsińską Fundacją Praw Człowieka i Amnesty International Polska wystosowaliśmy do polskich instytucji 100 pytań o inwigilację. Temperatura tej akcji wzrosła o kilka stopni po publikacji El Mundo, z której wynikało, że Polska współpracowała z amerykańskim wywiadem, przekazując mu informacje. Apetyt na wyjaśnienia rozbudziła wizyta sekretarza stanu USA Johna Kerry'ego w Polsce. Jednak wbrew publicznym zapowiedziom premiera i ministra spraw zagranicznych, że będą żądać wyjaśnień, nie wpłynęła ona w żaden sposób na stan naszej wiedzy.

Wciąż czekamy, aż Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przygotuje propozycje zmian prawa cywilizującego zasady działania monitoringu oraz dostępu służb do danych telekomunikacyjnych obywateli. Dlatego postanowiliśmy zapytać o prace nad tymi projektami. Okazuje się, że obietnicę przygotowania do końca roku ustawy o monitoringu trzeba rozumieć jako przedstawienie założeń projektu ustawy do konsultacji międzyresortowych. To nie koniec ciekawych informacji. MSW zapytane przez nas o to, czy prowadzi prace legislacyjne nad ograniczeniem dostępu służb do danych telekomunikacyjnych, odpowiedziało, że nie. Najwyraźniej zaraz potem w trybie ekspresowym wzięło się do pracy, bo jeszcze tego samego dnia przysłało nam do konsultacji projekt ustawy o Komisji Kontroli Służb Specjalnych. Propozycja zmierza w dobrym kierunku, trudno jednak uznać ją za rozwiązanie kluczowych problemów - to główny wniosek, jaki wynika z opinii, którą przygotowaliśmy na zaproszenie ministerstwa.

Główny Urząd Statystyczny chciałby działać sprawniej i proponuje, żeby dać mu bezpośredni dostęp do baz danych wszystkich ministerstw, sądów, ZUS-u i urzędów skarbowych. Czy konieczność analizy trendów demograficznych, społecznych i gospodarczych jest wystarczającym uzasadnieniem tego mocno ingerującego w prawo do prywatności pomysłu? Wątpliwości przestawiliśmy w naszej opinii do projektu nowelizacji ustawy o statystyce publicznej.

Unijni politycy nie kryją oburzenia informacjami, że Angela Merkel i inni przywódcy byli podsłuchiwani przez amerykańskie służby. Nie wszyscy jednak dostrzegają związek między dziurawym prawem obowiązującym w Europie a tym, że amerykańskie służby, inwigilując miliony Europejczyków, mogą zasłaniać się twierdzeniem, że ich działania są legalne. Dobrze, że przynajmniej polski rząd dąży do szybkiego przyjęcia nowych ram prawnych. Michał Boni podkreśla, że prace nad rozporządzeniem o ochronie danych osobowych powinny się zakończyć do 2014 roku.

Po wybuchu afery PRISM, której skutkiem są m. in. rozmowy na temat zawieszenia porozumienia SWIFT o przekazywaniu danych bankowych do USA, z pewnością wzrosły szanse na zwiększenie gwarancji ochrony prywatności Europejczyków w drodze zmian prawnych. 21 października eurodeputowani z komisji LIBE przegłosowali kompromisową wizję reformy przepisów obowiązujących w UE: udało się uchronić dobre fundamenty zaproponowane przez autorkę projektu, komisarz Viviane Reding, jednak niektóre punkty tego kompromisu uważamy za niebezpieczne.

Po aferze z NSA w roli głównej Senat USA rozpoczął dyskusję o reformie służb specjalnych. Niestety zmiany mają dotyczyć jedynie ograniczenia możliwości inwigilowania Amerykanów. Więcej >>

Opublikowany niedawno raport NIK z kontroli sposobów sięgania przez służby po dane telekomunikacyjne potwierdził to, co już wiedzieliśmy: służbom zdarza się nadużywać i tak swobodnego dostępu do danych telekomunikacyjnych. Kontrolerzy postulują wprowadzenie zmian prawnych, które zapewnią niezależną kontrolę nad działaniami służb. NIK stwierdził też, że statystyki zbierane co roku przez Urząd Komunikacji Elektronicznej są nierzetelne, a tym samym skala korzystania przez polskie służby z dostępu do danych pozostaje wielką niewiadomą.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że pobieranie odcisków palców od osób, które składają wniosek o paszport, jest ograniczeniem prawa do prywatności, ale uzasadnionym: ma uniemożliwić nielegalny wjazd osób na teren UE. Więcej >>

Europejski Trybunał Praw Człowieka zdecydował, że estoński portal Delfi AS powinien zapłacić zadośćuczynienie bohaterowi tekstu, pod którym czytelnicy opublikowali obraźliwe komentarze. Sprawa ma wymiar o wiele większy niż 320 euro, które jako odszkodowanie otrzymał powód: ten wyrok Trybunału może zachęcić pośredników internetowych do wchodzenia w rolę cenzorów. Więcej >>

Szwedzkie urzędy korzystały ze specjalnych elektronicznych rejestrów osób pochodzenia romskiego. Oficjalnie rejestry miały służyć zwalczaniu przestępczości i prowadzeniu polityki imigracyjnej. Urzędnicy zaprzeczają istnieniu rejestrów. Szwedzka opinia publiczna jest oburzona, wyjaśnień zażądała też unijna komisarz Viviane Reding. Więcej >>

Listopad pod znakiem wydarzeń: już 13 listopada 2013 r. (środa), godz. 18:00, zapraszamy na dyskusję “Słowa w Sieci” o odpowiedzialności za treści publikowane w Internecie. Spotkanie zostanie poprowadzone w formule hyde park, w której każdy może wziąć aktywny udział. Zapraszamy! Więcej >>

Prywatność nie może dłużej czekać. Tylko czy europejscy politycy podzielą to zdanie i doprowadzą do końca reformę europejskich przepisów dotyczących ochrony danych osobowych? Komentarz Katarzyny Szymielewicz

Tragedia u wybrzeży włoskiej wyspy Lampedusa, w której zginęło przynajmniej 300 osób, to konsekwencja prowadzonej od lat polityki kontroli granic Unii Europejskiej. Zainwestowanie miliardów euro w systemy informatyczne do kontroli i gromadzenia danych o imigrantach nie powstrzymało migracji, przyczyniło się natomiast do śmierci tysięcy ludzi, którzy w desperackiej próbie zbudowania lepszego życia decydują się na niebezpieczną przeprawę i trafiają w ręce handlarzy ludźmi. Więcej w tekście Jędrzeja Niklasa

Wesprzyj działania Fundacji Panoptykon, przekazując darowiznę na konto: 43 1440 1101 0000 0000 1044 6058.