Z czego zrobiony jest czas? Na pewno z czegoś rozciągliwego! Mamy na to dowody: z obiecywanych ok. 9 miesięcy na wdrożenie do polskich przepisów aktu o usługach cyfrowych (DSA) zrobił się już ponad rok, a końca nie widać…

DSA wzmacnia prawa użytkowników i użytkowniczek wobec platform. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy są oni niesłusznie blokowani, jak i gdy spotykają się w sieci z nielegalnymi treściami (np. z pornografią z udziałem dzieci czy mową nienawiści) – a platforma nie reaguje na zgłoszenia. Wzmacnia prawa, a zatem to dobra wiadomość. Zła jest taka, że w Polsce nie odczujemy zmian, dopóki nie zacznie funkcjonować koordynator usług cyfrowych (organ egzekwujący stosowanie nowego prawa).

Dla nas – Fundacji Panoptykon – brak wdrożenia DSA to także pewien praktyczny problem. Obiecaliśmy jednemu z grantodawców, że do końca roku wydamy przewodnik na temat obowiązujących w Polsce procedur dotyczących odwołania się od moderacyjnej decyzji platformy. Bez wdrożenia aktu będzie ciężko! Na szczęście z grantodawcami można negocjować, a dzięki wszystkim wspaniałym ludziom, którzy przekazują nam darowizny i 1,5% podatku, nie musimy się martwić o byt.

Osoby, które borykają się z problemem niezasłużonych blokad na Facebooku czy Instagramie, są jednak w kropce. Albo raczej w „botycznym” limbo – próbują się odwoływać, ale nie są w stanie się przebić przez automatyczny support. Nie mogą dotrzeć do kogoś, kto byłby w stanie rozwiązać problem techniczny albo uważnie zweryfikować treści, które podpadły algorytmom.

Rozczarowani tym stanem rzeczy piszą albo do Panoptykonu (dziękujemy za zaufanie, ale niestety nie mamy dobrych wiadomości – przynajmniej dopóki Polska nie wdroży DSA), albo do Rafała Brzoski (nie wiemy po co). Biznesmen zyskał rozgłos po tym, jak udało mu się doprowadzić do – tymczasowego, ale jednak – zakazania Mecie przetwarzania wizerunku swojego i swojej żony. Szanujemy, ale to nie jest systemowe rozwiązanie.

Ciekawe, jak często podobne wiadomości dostaje Ministerstwo Cyfryzacji, które odpowiada za wdrożenie tych przepisów? Albo Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (kiedyś w końcu zostanie koordynatorem usług cyfrowych, więc niech się przyzwyczaja)?

Co jeszcze może zrobić osoba, która uważa, że dostała niesłuszną blokadę? Poskarżyć się do koordynatora usług cyfrowych w innym europejskim kraju? W Niemczech (bo najbliżej)? W Irlandii (bo tam ma siedzibę większość korposociali)? Złożyć nieformalną skargę do Komisji Europejskiej? Nie byłoby tego problemu, gdyby – wracając do początku newslettera – Polska wdrożyła DSA!

Te pomysły to oczywiście śmiech przez łzy (nie powołujcie się na nas, jeśli postanowicie iść tą drogą!). A na poważnie: wielka szkoda, że w czasie zbliżających się wyborów nie będziemy mogli skorzystać z nowego prawa. Te przepisy oczywiście nie uchronią nas przed wszystkimi zagrożeniami związanymi z działaniami platform (np. w Niemczech DSA zostało wdrożone, a mimo to przed wyborami Meta i Twitter puszczały antysemickie i antymuzułmańskie reklamy wyborcze) – ale przynajmniej moglibyśmy się domagać jakiejś reakcji, gdyby zachowały się w podobnie nieodpowiedzialny sposób. A Panoptykon zyskałby w końcu możliwość przetestowania różnych ścieżek, bo przykładów nieuzasadnionego blokowania albo odwrotnie – braku reakcji na zgłaszanie nielegalnych treści – nie brakuje.

A jak DSA działa w sferze, w której nie wymaga krajowego wdrożenia? O, tu się dzieje! Komisja Europejska wszczęła postępowania przeciwko wszystkim wielkim platformom (piszemy o tym tutaj). A my przeanalizowaliśmy raporty z oceny ryzyk, które VLOP-y mają obowiązek składać do Komisji Europejskiej. Niestety, platformy niechętnie biją się we własne piersi (algorytmy) – za to gorliwie rzucają kamieniem w… użytkowników. Dobrze, bez złośliwości: tylko w tych, którzy korzystają z platform niezgodnie z regulaminem.

Zgoda, ktoś te dezinformacje, hejty i inne deepfaki produkuje i publikuje. Jednak o tym, co się rozchodzi w sieci i w efekcie powoduje szkody na dużą skalę, decydują nie pojedynczy użytkownicy, tylko algorytmy – świadomie projektowane przez platformy tak, by podbijały treści angażujące kosztem jakości i wiarygodności.

Dobra wiadomość: Komisja Europejska już dostrzegła ten problem i bada go w ramach postępowań (m.in. przeciwko YouTube’owi i TikTokowi).

Przeczytaj nasze analizy ocen ryzyka VLOP-ów: Facebooka, TikToka i YouTube’a.