PanOptyka nr 46
3 września 2015 r.

SIERPIEŃ POD ZNAKIEM…

Ilu ministrów, projektów ustaw i konsultacji potrzeba, by w końcu uregulować działanie kamer monitoringu? Nie znamy odpowiedzi na to pytanie. Na pewno trzech ministrów, trzy projekty założeń do ustawy i sto stanowisk do tych projektów to za mało, by rząd stworzył projekt ustawy, nie mówiąc już nawet o doprowadzeniu do uchwalenia tego bardzo potrzebnego aktu prawnego. Przez ostatnie pięć lat wielokrotnie otrzymywaliśmy zapewnienia ze strony Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, że uregulowanie monitoringu traktowane jest jako priorytetowe zadanie. Niestety, wiemy już, że w tej kadencji nic się w tej sprawie nie zmieni: MSW zarzuciło prace nad rozgrzebanym, trzecim projektem założeń. Przyjęcie ustawy w sytuacji, gdy do końca tej kadencji zostały tylko trzy posiedzenia Sejmu, jest po prostu nierealistyczne.

Ministerstwo Finansów rozpozna nas po głosie? Pod koniec maja w mediach pojawiły się informacje, że resort ten planuje wdrożenie systemu identyfikacji głosowej w ramach Krajowej Informacji Podatkowej. Takie rozwiązanie ma usprawnić funkcjonowanie infolinii podatkowej, ale pomysł ten zaniepokoił Rzecznik Praw Obywatelskich i Generalną Inspektora Ochrony Danych Osobowych, które zwróciły się do Ministerstwa z prośbą o wyjaśnienia. Również Fundacja Panoptykon, chcąc poznać szczegóły tego projektu, wysłała wniosek o udostępnienie do informacji publicznej. W czym tkwi problem? Dlaczego biometria budzi taki niepokój? Wyjaśniamy to w artykule Grzech pierworodny biometrycznej infolinii.

W odpowiedzi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego w Sejmie trwają prace nad projektem ustawy, która miała zreformować uprawnienia policji i innych służb, a konkretnie zwiększyć kontrolę nad udostępnianiem billingów i danych o naszej lokalizacji. Niestety, prawdziwej reformy nie będzie. Projekt (formalnie przygotowany przez Senat, ale inspirowany przez MSW) wprowadza fasadowe lub szczątkowe rozwiązania, które trudno uznać za wdrożenie wytycznych wynikających z wyroku TK i prawa europejskiego. Tak negatywnie ocenia go nie tylko Fundacja Panoptykon, ale również GIODO, Biuro Analiz Sejmowych, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Rządowe Centrum Legislacji. Obawiamy się, że – mimo tej fali merytorycznej krytyki – przeważą względy polityczne i senacki projekt zostanie przyjęty bez większych zmian.

Z okazji rozpoczęcia roku szkolnego Fundacja Panoptykon zaprasza Was do podjęcia wyzwania Cyfrowej Wyprawki! Nasza oferta edukacyjna jest coraz bogatsza i uważamy, że każda osoba, która pracuje z dziećmi i młodzieżą, znajdzie w niej coś wartościowego – zwłaszcza że właśnie uzupełniliśmy ją o trzy nowe scenariusze lekcji. Dwa z nich dotyczą ochrony wizerunku w sieci: jeden poświęcony jest zasadom legalnego publikowania wizerunku i unikania sytuacji problemowych; drugi pokazuje, jak radzić sobie z konsekwencjami naruszenia prawa. Trzeci scenariusz dotyka trudnego, choć bardzo ważnego tematu, jakim jest kontakt młodych osób z pornografią w sieci, a raczej problem braku poważnej rozmowy o niej w domu i szkole. W opracowaniu tego scenariusza pomogła nam Grupa Edukatorów Seksualnych PONTON.

Amerykańscy sygnaliści, wśród nich William Binney – jeden z gości ostatniego Docs Against Gravity Film Festival, wnieśli cywilny pozew przeciwko byłym szefom amerykańskich służb bezpieczeństwa. Ich zarzuty dotyczą m.in. szykan, których doświadczyli, inwigilacji oraz fabrykowania przeciwko nim dowodów. Przypominamy wywiad Katarzyny Szymielewicz i Ewy Siedleckiej, w którym William Binney opowiada o swoich doświadczeniach z amerykańskim systemem sprawiedliwości.

O kradzieży danych użytkowników i użytkowniczek portalu randkowego Ashley Medison pisaliśmy już w zeszłym miesiącu. W tym czasie grupa Impact Team, która stoi za wyciekiem, zrealizowała swoje groźby i opublikowała w sieci dane milionów użytkowników. Są to takie informacje, jak imię, nazwisko, adres e-mail, numery telefonów, preferencje seksualne. Ujawnionymi informacjami zainteresowali się przede wszystkim dziennikarze i osoby podejrzewające swoich partnerów o korzystanie z serwisu.

Rosnąca popularność dronów praktycznie w każdym miesiącu generuje kolejne incydenty. W sierpniu pracownicy stołecznego sądu musieli wezwać policję, gdy zauważyli, jak jeden z bezzałogowców zagląda przez okno do sali rozpraw. „Reakcja pracowników sądu jest całkowicie zrozumiała: w gmachu przy al. Solidarności odbywają się rozprawy m.in. najgroźniejszych stołecznych gangsterów. To właśnie tam toczą się procesy członków tzw. gangu obcinaczy palców” – czytamy w informacji o zdarzeniu. Ale przecież każdy z nas ma prawo do prywatności, a nad naszymi ulicami i domami krąży coraz więcej dronów. Fundacja Panoptykon nie chce ich zakazywać, uważamy jednak, że potrzebna jest publiczne debata o tym, co powinno być akceptowalne, oraz odpowiednie regulacje prawne, które okiełznają tę dronową samowolkę. Problem ten dostrzegli członkowie Grupy Roboczej art. 29, instytucji zrzeszającej krajowe organy ochrony danych osobowych z państw członkowskich Unii Europejskiej. Niestety, polski prawodawca wciąż unika zmierzenia się z tym wyzwaniem.

Nie jest łatwo wyjaśnić dziecku istotę takich problemów jak inwigilacja czy korporacyjne monopole oraz pokazać wartość kreatywności i pracy w grupie. Jeżeli zastanawiacie się, jak to zrobić, to film The Lego Movie może Wam pomóc. Ciekawa i dowcipna fabuła, świetna animacja i mądre przesłanie – to główne zalety tej produkcji. Więcej o tym filmie dowiecie się z recenzji Karoliny Szczepaniak Kamera z klocków Lego.

Czy stosowanie algorytmów w polityce publicznej powinno być zakazane? Jeżeli nie, to jakie reguły i gwarancje prawne powinny jej towarzyszyć, by mieć pewność, że to narzędzie nie dyskryminuje obywateli? Polecamy artykuł Jędrzeja Niklasa i Katarzyny Szymielewicz Za zasłoną algorytmu.

Prezentujemy Wam ostatnią część cyklu Odzyskaj kontrolę w sieci. Piąty odcinek poświęciliśmy alternatywnym wyszukiwarkom. Specjalnie dla Was wybraliśmy te, które szanują prywatność swoich użytkowników.

Wesprzyj działania Fundacji Panoptykon, przekazując darowiznę na konto: 43 1440 1101 0000 0000 1044 6058.