PanOptyka nr 54
5 maja 2016 r.

KWIECIEŃ POD ZNAKIEM…

Czego można się dowiedzieć o człowieku na podstawie jego karty miejskiej? Które polskie miasto ma największy system monitoringu? Które uczelnie zbierają dane biometryczne? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w naszej najnowszej publikacji pt. Zabawki Wielkiego Brata. Ten przewodnik podsumowuje 20-mięsieczny projekt pt. „Państwo a biznes nadzoru. Monitoring praktyk instytucji publicznych”, realizowany dzięki wsparciu programu „Obywatele dla demokracji” finansowanego ze środków funduszu EOG, a także Open Society Foundations.

Chcesz wiedzieć, czy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, policja czy jakakolwiek inna służba się Tobą interesowała? Podsłuchiwała Twoje rozmowy? A może pobierała informacje na temat tego, z kim rozmawiasz i o której? Gdzie bywasz? Mimo że nigdy nikt Cię o nic nie oskarżył… Sprawdzamy, czy jest sposób, by się tego dowiedzieć, korzystając ze swojego prawa do informacji. Pierwsze kroki – zgodnie z przewidywaniami – nie sa proste, ale nie składamy broni. Do akcji dołączyli Ochotnicy Panoptykonu – dziękujemy!

W kwietniu dostępem służb do danych obywateli interesowała się też Komisja Wenecka, która spotkała się w Warszawie z przedstawicielami organizacji społecznych, m.in. Fundacji Panoptykon, by rozmawiać o tzw. ustawie inwigilacyjnej. Ustawa weszła w życie 7 lutego 2016 r. i – wbrew zapewnieniom rządu – nie rozwiązała problemów, na które wskazał Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku z 30 lipca 2014 r. Nie tylko nie wprowadziła realnej kontroli nad sięganiem po dane telekomunikacyjne, ale też ułatwiła dostęp po dane internetowe.

W kwietniu Parlament Europejski postawił kropkę nad i, jeśli chodzi o reformę ochrony danych osobowych w Unii Europejskiej, przyjmując rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Nowe przepisy wzmacniają ochronę prywatności mieszkańców Unii Europejskiej. Przyjęcie rozporządzenia to satysfakcja również dla Panoptykonu – w prace nad reformą byliśmy zaangażowani od samego początku. Jej kulisy pokazane zostały w filmie Demokracja (reż. David Bernet) – polska premiera już w maju podczas festiwalu Millenium Docs Against Gravity.

Od dwóch lat w urzędach pracy stosuje się narzędzie do profilowania pomocy dla osób bezrobotnych. Już na etapie tworzenia przepisów umożliwiających profilowanie, zarzucaliśmy temu rozwiązaniu brak przejrzystości oraz dyskryminacyjny charakter. Nie wiadomo między innymi, jak działa algorytm, na podstawie którego bezrobotni będą przydzielani do poszczególnych kategorii. Próbowaliśmy się tego dowiedzieć, jednak resort pracy nie chciał udzielić nam informacji, twierdząc, że nie jest to informacja publiczna. W tej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł na naszą korzyść, otwierając drogę do zbadania, jak w rzeczywistości wygląda mechanizm profilowania.

W kwietniu ogłosiliśmy wyniki akcji edukacyjnej „Cyfrowa Wyprawka w każdej szkole i bibliotece”. Spośród 140 nadesłanych przez uczestników relacji z zajęć przeprowadzonych na bazie materiałów Cyfrowej Wyprawki kapituła akcji wybrała 4 zwycięzców i 9 wyróżnionych. Działania uczestników objęły łącznie 14 tys. odbiorców: uczniów, rodziców, innych nauczycieli. Na portalu edukacyjnym Cyfrowa Wyprawka publikujemy nagrodzone relacje. Wszystkim uczestnikom gratulujemy zaangażowania i kreatywności!

17 kwietnia 2016 r. obchodziliśmy 7. urodziny Panoptykonu. Z tej okazji przeprowadziliśmy urodzinowy quiz (gratulujemy siedmiorgu zwycięzcom!), opublikowaliśmy materiały przypominające najciekawsze momenty 7 lat działalności i przypomnieliśmy panoptykonowe kamienie milowe. Dziękujemy, że jesteście z nami!

Za nami pierwsza kampania 1%. Dziękujemy wszystkim, którzy zdecydowali się w ten sposób wesprzeć nasze działania, a także niestrudzenie promowali nasze apele. Zrobimy wszystko, by nie zawieść Waszego zaufania! I mamy nadzieję, że będziecie nas wspierać również w kolejnych latach :-).

Jednocześnie z chwaloną reformą ochrony danych osobowych eurodeputowani zafundowali nam również niemiłą niespodzialnkę – przyjęli przepisy, które osłabiają ochronę prywatności w stosunkach z państwem: dyrektywę o przekazywaniu danych pasażerów linii lotniczych (PNR). Dzięki tzw. dyrektywie PNR organy ścigania będą miały łatwy dostęp do informacji o tym, skąd i dokąd latamy, jak płacimy za bilety czy jakie posiłki wybieramy w podróży.

Zakończyły się negocjacje wokół amerykańsko-europejskiego porozumienia Privacy Shield („Tarcza prywatności”), regulującego warunki przekazywania danych za ocean. Dokument ma zastąpić zakwestionowane wcześniej przez Trybunał Sprawiedliwości EU porozumienie Safe Harbour. Mimo zmian projekt w dalszym ciągu jest krytykowany przez organizacje konsumenckie i broniące praw człowieka. Polecamy komentarz na naszej stronie.

Niepokojące informacje płyną także z warszawskiego podwórka. Na Nowym Świecie zamontowano kamery z funkcją rozpoznawania tablic rejestracyjnych. Celem mają być kierowcy nielegalnie wjeżdżający na Trakt Królewski. A co jest skutkiem ubocznym w postaci ograniczenia prywatności osób niełamiących prawa?

Z zadowoleniem przyjęliśmy natomiast wyrok sądu w Chrzanowie. Sąd stwierdził, że w przypadku oskarżenia o zniesławienie w Internecie w pierwszej kolejności sąd powinien ocenić, czy treść ma zniesławiający charakter, i dopiero wtedy występować o udostępnienie danych osobowych jej autora.

Nagrodę TOK FM im. Anny Laszuk otrzymała w tym roku koalicja organizacji pozarządowych zaangażowanych w akcję „Nasz Rzecznik”, której efektem było powodłanie obywatelskiego kandydata – Adama Bodnara – na stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. Cieszymy się wspólnym sukcesem!

Polecamy lekturę tekstu Katarzyny Szymielewicz Twierdza Europa (wciąż) trzyma się mocno, który ukazał się na łamach Dziennika Opinii. W DO również Tomasz Borkowski, były funkcjonariusz UOP i ABW, były Sekretarz Kolegium ds. Służb Specjalnych, pisze o tym, dlaczego projektowana ustawa antyterrorystyczna w rzeczywistości bardziej bezpieczeństwu zaszkodzi, niż pomoże.

W tegorocznej edycji festiwalu filmowego Millenium Docs Against Gravity filmy w sekcji „Życie pod nadzorem” poleca Katarzyna Szymielewicz. Będzie ona też moderatorką dyskusji towarzyszącej filmowi Dobry Amerykanin – o Williamie Binneyu, byłym pracowniku CIA, dzięki któremu społeczeństwo dowiedziało się o tym, jak amerykańśkie służby analizują komunikację elektroniczną obywateli.

Wesprzyj działania Fundacji Panoptykon, przekazując darowiznę na konto: 43 1440 1101 0000 0000 1044 6058.