PanOptyka nr 58
2 września 2016 r.

SIERPIEŃ POD ZNAKIEM…

Ustawa antyterrorystyczna obowiązuje już z górą miesiąc. Można było spodziewać się utrudnień dla użytkowników telefonów komórkowych, którzy od 25 lipca muszą rejestrować nowo nabyte karty prepaid. Można było też spodziewać się, że sprzedawcy będą żądać zbyt wielu informacji „na wszelki wypadek” (czego mogą żądać zgodnie z prawem, informowało niedawno biuro GIODO). Można też było przewidzieć, że przysłowiowy Kowalski, który nie będzie miał ochoty rejestrować karty na siebie, znajdzie wyjście z tej sytuacji. Tak się oczywiście stało – w sieci pojawiły się liczne ogłoszenia sprzedaży zarejestrowanych kart.

Minister Mariusz Błaszczak nie omieszkał pogrozić konsekwencjami prawnymi za sprzedaż zarejestrowanych kart. Naszym zdaniem w świetle obowiązującego prawa są to wyłącznie czcze pogróżki. Niepokoi nas jednak, w którym kierunku pójdzie ministerstwo: czy po rozum do głowy i zniesie obowiązek rejestracji kart, czy też w zaparte i obróci pogróżki w zagrożony sankcją karną zakaz sprzedaży zarejestrowanych kart?

Możliwe do przewidzenia perypetie z kartami prepaid to te zabawne konsekwencje wejścia w życie ustawy „antyterrorystycznej”. Ale inne mogą być poważniejsze. Przypomnijmy: ustawa ta – a wcześniej ustawa zwana inwigilacyjną – dała służbom nowe uprawnienia do kontrolowania obywateli, jednocześnie same służby pozostawiając poza społeczną kontrolą. Sprawdzamy, czy uda się wydobyć od nich jakiekolwiek informacje na temat tego, jak korzystają z nowych (i starych) uprawnień.

Każda kolejna wersja systemu operacyjnego Windows wzbudza gorącą dyskusję. Wersja 10 szczególnie mocno zaniepokoiła tych użytkowników, dla których gromadzenie danych o klientach powinno jednak mieć jakieś granice. O wadze sprawy świadczy to, że za zbadanie tego, jak Windows 10 szanuje prywatność użytkowników, wziął się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów – a przed nim francuska Narodowa Komisja Informatyki i Swobód (CNIL), która bynajmniej nie była zadowolona z efektów przeprowadzonych analiz. Na prośbę UOKIK-u Panoptykon przedstawił swoją opinię na temat Windows 10.

Naszych czytelników niezmienne zachęcamy do tego, żeby czytać regulaminy i zmieniać domyślne ustawienia komercyjnych produktów oferowanych „za darmo” – i to nie tylko systemów operacyjnych. Podejmujcie świadome decyzje, jaki zakres informacji pokażecie usługodawcom.

W wakacje nasze dane osobowe narażone są na szczególne ryzyko. Klasyka gatunku to żądanie pozostawienia dowodu osobistego w zastaw za wypożyczenie kajaków. W tym roku zgłosił się do nas klient jednego z parków rozrywki, w którym zakup biletu ze zniżką dla osoby niepełnosprawnej był możliwy tylko z kopią orzeczenia o niepełnosprawności. Nie byłoby w tym nic zdrożnego, gdyby nie to, że kopia zostawała w archiwach, co zarząd parku argumentował – też klasyka – walką z nadużyciami. Mimo wszystko zarząd zadeklarował, że rozważy nasze stanowisko przy okazji zmiany regulaminu.

Przyłączamy się do apeli o poszanowanie niezależności Rzecznika Praw Obywatelskich. To kolejna instytucja, która powołana została do stania na straży praw i wolności obywatelskich, a która jest krytykowana za realizowanie swoich konstytucyjnych obowiązków. Podpiszcie jeden z apeli w obronie RPO.

Kto powiedział, że na swoim profilu społecznościowym musimy mówić całą prawdę i tylko prawdę? Dlaczego mielibyśmy zawsze uczciwie oznaczać swoją lokalizację lub pozwalać, by nasze urządzenie robiło to automatycznie za nas? Podpowiedź znajdziecie w najnowszym wydawnictwie PWN: Zmyl trop. Na barykadach prywatności w sieci. Przedmowę do książki napisała Katarzyna Szymielewicz. Siedem egzemplarzy trafiło do zwycięzców naszego wakacyjnego quizu.

1 września na naszej stronie można też było wziąć udział w quizie filmowym. Mamy nadzieję, że obie zabawy Wam się podobały!

W sierpniu podsumowaliśmy wpłaty, które otrzymaliśmy od Was z 1% podatku. Łącznie na nasze konto spłynęło 58 741,89 zł – gorąco Wam za to dziękujemy! Dzięki Wam możemy działać sprawniej i elastycznie reagować na pojawiające się zagrożenia. Możemy też mówić, że Panoptykon wspierają zwykłe Polki i Polacy – wiedzieliście, że dla organizacji watchdogowej, takiej jak Panoptykon, to jest najważniejsza legitymacja do działania? Z tego powodu mamy też nadzieję, że grono osób wspierających Panoptykon finansowo będzie stale rosło.

Pamiętajcie, że nie musicie czekać do wypełniania PIT-ów, żeby nam pomóc. Przez cały rok możecie przekazywać darowizny na konto Fundacji Panoptykon: 43 1440 1101 0000 0000 1044 6058 PKO Bank Polski (w tytule przelewu wpisz „Darowizna”, a jeśli chcesz być z nami w indywidualnym kontakcie – również swój adres e-mail). To nie musi być duża kwota – wiecie, jak to mówią: ziarnko do ziarnka. Na poważną kwotę z 1% złożyło się przecież kilkaset osób.

Dziękujemy, że jesteście z nami!

Na koniec wakacji media obiegła niepokojąca wiadomość o wycieku z bazy PESEL. Wyjaśniamy, co się wydarzyło i jakie zagrożenia w ogóle stwarza trzymanie danych obywateli w centralnych rejestrach.

Privacy International od lat analizuje, jak prywatne firmy zasilają państwa technologiami umożliwiającymi nadzorowanie obywateli. Dzięki Surveillance Industry Index możemy dowiedzieć się, skąd pochodzą te firmy, komu sprzedają sprzęt i oprogramowanie i jakie technologie są dostępne na globalnym rynku nadzorczym.

W sierpniu oglądaliśmy zmagania sportowe podczas letnich igrzysk olimpijskich w Rio de Janeiro. W imprezie wzięło udział 10 tys. sportowców, 500 tys. kibiców oraz 85 tys. policjantów i żołnierzy, którzy przygotowywali się m. in. z pomocą francuskiej jednostki specjalnej RAID. Według doniesień medialnych igrzyska zakłócił jeden poważniejszy incydent (wywołany przez nietrzeźwych sportowców z USA). Nie wiemy jednak, jak przeniesienie policjantów z ulic na stadiony wpłynęło na poczucie bezpieczeństwa u mieszkańców Miasta Boga podczas igrzysk.

Personalizowane karty miejskie to prawdziwa kopalnia panoptykonowych zagadnień. Magistraty zachwalają wygodę i nowoczesność, ale są przynajmniej trzy powody, żeby nie wprowadzać kart bezrefleksyjnie: prawo do podejmowania decyzji za siebie, ochrona danych osobowych i negatywne konsekwencje prywatyzacji usług publicznych.

Prezydent podpisał kolejną ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, która daje premierowi prawo decydowania o tym, czy publikować wyroki Trybunału. To rozwiązanie stoi w jawnej sprzeczności z konstytucją, nie przybliża nas więc do końca tego sporu.

Czy rozumiesz, jak działa Internet, przeglądarka, portale społecznościowe? Gdzie zostawiasz swój cyfrowy ślad, co to są metadane i ile można z nich wyczytać? Jakie informacje trafiają do bazy operatora telekomunikacyjnego, a stamtąd w ręce organów państwa? Czy wiesz, jak ukryć swoją tożsamość w sieci? Czy zachowujesz podstawowe zasady bezpiecznego zarządzania informacją w pracy, w domu, w trasie?

Jeśli jesteś dziennikarzem i na którymkolwiek z tych pytań Twój wzrok zatrzymał się na dłużej, to znaczy, że nasza oferta jest dla Ciebie. Zgłoś się na szkolenie, które odbędzie się 30 września i które przygotowaliśmy specjalnie z myślą o dziennikarzach!

Francja jest prawdopodobnie najczęściej przywoływanym przez polskie władze przykładem tego, jakie przepisy antyterrorystyczne funkcjonują na Zachodzie. Jednocześnie te same władze przywołują niedawne zamachy, które miały miejsce we Francji, żeby straszyć, jakie to zagrożenia na nas czekają, jeśli nie pozwolimy polskim służbom sprawnie działać i wpuścimy do Polski imigrantów. Sprzeczność tych dwóch poglądów aż bije po oczach, a jak naprawdę wygląda zwalczanie terroryzmu we Francji? Analiza Weroniki Adamskiej.

Z pamiętnika użytkownika. Co ma Pokemon do prywatności to opis eksperymentu, jaki przeprowadził na sobie Jędrzej Niklas, gnany prawniczą potrzebą zrozumienia, co stanie się z jego danymi, jeśli zdecyduje się na zainstalowanie na swoim telefonie hitu tego lata.

Uważasz, że to, co robimy, jest ważne i potrzebne? Możesz nam pomóc – zostań darczyńcą Panoptykonu. Jak to zrobić:

• przekaż darowiznę na konto Fundacji: 43 1440 1101 0000 0000 1044 6058 PKO Bank Polski (w tytule przelewu wpisz „Darowizna na cele statutowe”, a jeśli chcesz być z nami w kontakcie – również swój adres e-mail);
• ustaw w banku cykliczną płatność (np. 30 lub 50 zł), która będzie co miesiąc pobierana z Twojego bieżącego rachunku lub karty kredytowej.

Jeśli jesteś naszym darczyńcą, możesz nam pomóc jeszcze bardziej, zachęcając kolejne osoby, by poszły w Twoje ślady. Powiedz znajomym, że wspierasz Panoptykon i wyjaśnij, dlaczego to robisz. Skorzystaj z sieci społecznościowych i kontaktów na żywo. Dziękujemy!

Od tego, ile środków uda nam się pozyskać, zależy, na ile zagrożeń będziemy mogli odpowiedzieć i jak szerokim echem odbiją się nasze akcje. Każdy przelew to środki na działania Fundacji, a każdy darczyńca – dodatkowy zastrzyk energii i legitymacja do działania na rzecz praw i wolności obywateli.