PanOptyka nr 61
5 grudnia 2016 r.

LISTOPAD POD ZNAKIEM…

Unia idzie na wojnę z terroryzmem – i chce lepiej koordynować działania państw członkowskich. Pomóc ma w tym dyrektywa antyterrorystyczna. Sam cel trudno krytykować, ale diabeł tradycyjnie tkwi w szczegółach. Dyrektywa „podpowiada” państwom członkowskim rozwiązania z zakresie walki z terroryzmem, ale nie dba o ich sensowne i bezpieczne dla obywateli wdrożenie. Począwszy od monitorowania przepływów finansowych i osób podróżujących do państw, w których działają organizacje terrorystyczne, aż po monitorowanie aktywności radykalnych grup w Internecie oraz blokowanie treści, które mogą podżegać do aktów przemocy – wszystkie te rozwiązania powinny być obwarowane bardzo konkretnymi gwarancjami dla praw obywatelskich, które przecież nie przestają obowiązywać także w obliczu terroryzmu. Na taki stan rzeczy nie zgadzają się europejskie organizacje społeczne broniące praw człowieka, w tym Panoptykon, które wydały w tej sprawie wspólny komunikat.

Kamery w Polsce trudno zliczyć. Zawdzięczamy to m.in. spółce PKP, która na rozmaite sposoby unika odpowiedzi na pytanie o to, ile ich powiesiła na utrzymywanych przez siebie dworcach kolejowych. Jednak cierpliwość i konsekwencja w tym przypadku się opłaciła – sąd nakazał PKP udzielenie odpowiedzi na nasz wniosek o informację publiczną, w którym o to pytaliśmy.

Łatwiej poszło nam natomiast ze Strażą Graniczną. Przy pierwszym podejściu udało się ustalić, ile kamer zainstalowała ona w ciągu roku od uzyskania nowych uprawnień do zakładania monitoringu w strefie przygranicznej (która obejmuje też niektóre duże miasta, np. Gdańsk). Zero. Pozostaje zatem pytanie, po co jej było to uprawnienie.

Po ponad rocznej batalii ogłaszamy sukces: obywatele mogą komunikować się z polską administracją publiczną za pośrednictwem sieci Tor. Konsekwentne dobijanie się o uszanowanie legalności Tora przez administrację publiczną opłaciło się – mamy jednoznacznie potwierdzenie, że Tor nie jest zły ani nielegalny, nawet z punktu widzenia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Tego standardu możemy oczekiwać teraz od innych instytucji.

Tor to jeden z przyczółków wolności i anonimowości w sieci, ale jeśli śledzicie nasze działania, to prawdopodobnie wiecie, że nie tylko w ten sposób o nie walczymy.

Brak równowagi między uprawnieniami służb a gwarancjami dla praw każdego z nas to powracający problem. W najnowszej odsłonie spotykamy go w projekcie ustawy dotyczącej konfiskaty rozszerzonej, który w teorii ma ułatwić zajmowanie majątków pochodzących z przestępstwa. Jednak w obecnym kształcie umożliwia przede wszystkim stosowanie kontroli operacyjnej (np. podsłuchów) w jeszcze większej liczbie przypadków niż dotychczas (a obecny wachlarz jest już naprawdę szeroki). Przy jedynie fasadowej kontroli nad działaniami służb, jaka obecnie obowiązuje w Polsce, dalsze rozszerzanie i tak ogromnych możliwości służb to pomysł mało odpowiedzialny.

Komitet Praw Człowieka ONZ wydał krytyczny raport o sytuacji w Polsce. Eksperci negatywnie odnieśli się do nowych przepisów antyterrorystycznych i zbyt szerokich kompetencji służb. Decydenci zareagowali atakiem na ekspertów i instytucje, które brały udział w przygotowaniu raportu, m.in. Rzecznika Praw Obywatelskich. Nie daje to nadziei, że przepisy te zostaną w rychłej perspektywie poprawione…

Niewiarygodne i niekompletne dane oraz brak odpowiednich zabezpieczeń technicznych – to najpoważniejsze zastrzeżenia, jakie Najwyższa Izba Kontroli wyraziła w ogłoszonym właśnie raporcie z kontroli Systemu Informacji Oświatowej. Przy tworzeniu kilka lat temu nowego SIO rządzący zbagatelizowali nasze zarzuty dotyczące ingerencji w prawa uczniów, twierdząc, że należy poświęcić prywatność w imię sprawności zarządzania. Teraz widzimy czarno na białym, ile warte było to „poświęcenie”.

Pochwała programów masowej inwigilacji, krytyka firm za utrudnianie organom ścigania dostępu do prywatnej korespondencji, wielki mur i baza muzułmanów, ograniczanie dostępu do Internetu, ściganie Snowdena. Jeśli prezydent Trump wprowadzi w życie chociaż niektóre zapowiedzi z kampanii wyborczej, prawa człowieka na pewno nie będą miały się lepiej.

Stereotypy i krzywdzące uproszczenia – tak działa profilowanie, które jednak wykorzystywane jest w najróżniejszych celach. Jak mogłoby zostać wykorzystane do realizacji pomysłu deportowania z Polski ateistów (taki pomysł miała niedawno jedna z posłanek partii rządzącej)?

Dlaczego zamach terrorystyczny wzbudza w nas większy lęk niż (o wiele bardziej prawdopodobny) wypadek drogowy? Jak to się stało, że w XXI w. strach stał się najpotężniejszym narzędziem walki politycznej? Czy możemy oswoić niepewną, zmieniającą się rzeczywistość i przestać się bać? Katarzyna Szymielewicz będzie szukać odpowiedzi na te pytania w Rozmowie Panoptykonu z Andrzejem Lederem, filozofem kultury, psychoterapeutą, autorem m.in. zbioru esejów „Przemiana mitów, czyli życie w epoce schyłku”. Zapraszamy 7 grudnia 2016 r. w godz. 18:00-19:30 do warszawskiego barStudio (Pałac Kultury i Nauki, pl. Defilad ). Wstęp wolny.

Przemoc, rozwój technologii oraz racjonalność – te trzy pojęcia są osią krytyki „dyktatury urzędników”. O książce amerykańskiego antropologa Davida Graebera pt. Utopia regulaminów. O technologii, tępocie i ukrytych rozkoszach biurokracji (wyd. Krytyka Polityczna) – pisze Jędrzej Niklas. Panoptykon jest partnerem polskiego wydania książki. Na początku tygodnia szukajcie na naszej stronie informacji o konkursie – będzie można wygrać egzemplarze książki.

Rosnąca popularność gadżetów zaprojektowanych specjalnie dla amatorów różnych sportów zainteresowała Annę Walkowiak, która postanowiła przyjrzeć im się pod kątem poszanowania prywatności użytkowników. Polecamy początek nowego cyklu: o nosidłach (ang. wearables).

Do polskich kin wszedł film Snowden Olivera Stone’a. Naprawdę sensacyjna w nim jest nie ucieczka bohatera przez Hong Kong do Moskwy, ale wiwisekcja skorumpowanego systemu, który w teorii miał chronić ludzi, a w rzeczywistości im zagraża – pisze Katarzyna Szymielewicz.

Pomóż nam działać lepiej i docierać szerzej. Podziel się z nami swoją opinią na temat naszych działań – wypełnij ankietę na naszej stronie! Wszystkie opinie uważnie przeanalizujemy. Nie obiecujemy, że zrealizujemy wszystkie postulaty, ale niech to Was nie ogranicza. Czekamy na pomysły! Ankieta jest tak anonimowa, jak tylko pozwala na to technologia (nie zbieramy w niej Twoich danych, w tym adresu IP).

Uważasz, że to, co robimy, jest ważne i potrzebne? Możesz nam pomóc – zostań darczyńcą Panoptykonu. Jak to zrobić:

• przekaż darowiznę na konto Fundacji: 43 1440 1101 0000 0000 1044 6058 PKO Bank Polski (w tytule przelewu wpisz „Darowizna na cele statutowe”, a jeśli chcesz być z nami w kontakcie – również swój adres e-mail);
• ustaw w banku cykliczną płatność (np. 30 lub 50 zł), która będzie co miesiąc pobierana z Twojego bieżącego rachunku lub karty kredytowej.

Jeśli już jesteś naszym darczyńcą, możesz nam pomóc jeszcze bardziej, zachęcając kolejne osoby, by poszły w Twoje ślady. Powiedz znajomym, że wspierasz Panoptykon i wyjaśnij, dlaczego to robisz. Skorzystaj z sieci społecznościowych i kontaktów na żywo. Dziękujemy!

Od tego, ile środków uda nam się pozyskać, zależy, na ile zagrożeń będziemy mogli odpowiedzieć i jak szerokim echem odbiją się nasze akcje. Każdy przelew to środki na działania Fundacji, a każdy darczyńca – dodatkowy zastrzyk energii i legitymacja do działania na rzecz praw i wolności obywateli.